Grodzisko - słowiańska kolebka Sopotu

Według średniowiecznej legendy, władzę nad sopockim grodem sprawował kiedyś srogi kasztelan. Gdy jego córka - Sopońka pokochała rybaka, zdenerwował się i ugodził go mieczem. Zrozpaczona kasztelanówna utopiła się w rzeczce.

Wkrótce po zdarzeniu na gród napadli korsarze. Spalili osadę, a okrutnego kasztelana zabili. Zjawy Sopońki i rybaka ukazywały się w parowie, którego dnem spływa dziś Grodowy Potok.
Grodzisko, osada złego kasztelana, odkryta przez archeologów na przełomie XIX i XX wieku, zwane dziś przez sopcian Górą Zamkową lub Patelnią, położone jest na jednym ze wzgórz Wschodniej Wysoczyzny Kaszubskiej, w odległości ok. 400 m od morza. Posiada strome zbocza i oddzielone jest od sąsiednich wzgórz głębokimi jarami, na dnie których płyną strumienie. Otoczone jest wałem obronnym w kształcie podkowy.
- Nie jest wykluczone, że w czasie funkcjonowania grodu piaszczysto-bagnisty brzeg morza dochodził prawie pod sam gród - mówi Tomasz Borek, antropolog. - Dlatego właśnie Sopot pochodzi od gotyckiego suppe (zupa), co kojarzy się z grząskim, bagnistym terenem.
W skansenie archeologicznym prezentowane są elementy odtwarzanej zabudowy grodziska: brama, fragment wału, chaty, półziemianki i zagrody z żywymi zwierzętami.

Mieszkańcy grodu zajmowali się wyrobem ceramiki i ozdób. Świadczą o tym odkryte na grodzisku zabytki ceramiczne, bursztynowe paciorki, żelazne i kościane przedmioty. Natomiast szklane ozdoby z Bizancjum, Nadrenii oraz z północnej Rusi wskazują na szerokie kontakty handlowe mieszkańców grodu.
- Wykonywanie naczyń w grodzie było koniecznością - mówi Lidia Wróblewska, archeolog. - Przechowywano w nich plony oraz spożywano potrawy. Wykonywano je z gliny na tak zwanych taśmach lub wałkach. Następnie obtaczano na toczku garncarskim, aby były jednolite. Potem zdobiono stemplami, ostrymi narzędziami bądź patykiem. Zdobienie naczyń zaspokajało potrzebę piękna, a niektórym znakom przypisywano wręcz magiczną moc. Po przyozdobieniu naczynia wystawiano je na słońce przez ok. tydzień, a następnie wypalano w ognisku w temp. 800- 900 stopni Celcjusza.
Prastarzy mieszkańcy grodu wyplatali także przyrządy z wikliny.
- Plecionkarstwo jest znane ludziom od 4 tys. lat - mówi Arkadiusz Bach, pracownik Muzeum Archeologicznego. - Zbierali wiklinę i korę. Następnie suszyli ją na słońcu, ale tylko do godz. 17. Przed samym wyrabianiem moczyli w wodzie, aby była bardziej podatna na układanie. Wyplatali kosze, przyrządy kuchenne, sita i wiersze do łapania ryb.
Obroną grodu zajmowali się wszyscy mieszkańcy: dzieci, starcy i kobiety. Używania broni uczono już od małego dziecka. Najczęściej kobietom i dzieciom dawano do obrony bijaki.
- Pokazujemy gościom wytwarzane masowo w grodzie włócznie mające od 1.80 - 3.50 metra długości, topory służące do rąbania drwa oraz małe toporki do walki - mówi Paweł Kunicki, pracownik skansenu. - Prezentujemy rękawice bojowe, hełmy, pancerze obronne, karwasze, nagolenniki oraz tarcze.
Wierzenia i obyczaje
Plemię zasiedlające sopocki gród miało bogaty świat wierzeń i obyczajów.
- Pukanie w niepomalowane drewno to zwyczaj słowiański - tłumaczy Tomasz Borek. - Prastarzy ludzie w ten sposób przywoływali na pomoc duchy swoich przodków.
W osadzie nie było pojęcia miłości. Człowiek zakochany był groźny dla całego plemienia, ponieważ nie uczestniczył w walkach, zdobywaniu pożywienia. Był traktowany jak intruz, ktoś nienormalny. Najważniejsze było poczucie więzi rodowej, szacunek dla najstarszego, miłość do rodziców i gotowość do spłodzenia dzieci. Prastarzy ludzie wierzyli w demoniczną moc natury kobiecej. Nie rozumieli jak normalny człowiek może rodzić dzieci. Kobieta stawała się członkiem plemienia dopiero, gdy wychodziła za mąż.
- Wesele było dla pierwotnych drugą stroną pogrzebu - dodaje Tomasz Borek. Kobieta wychodząc za mąż żegnała się z dotychczasowym życiem. Ubierała się w specjalnie przygotowaną na tę okazję suknię. Aby ją oddemonizować magicy i czarodzieje odprawiali rytuały. Podczas rytuału kobieta musiała mieć na twarzy woalkę, żeby plemię nie bało się demona. Dopiero po pokładzinach, czyli prawie pierwszej nocy mogła się pokazać ludziom.